Szefostwo Wojsk OPL i Radiotechnicznych
Sił Powietrznych

Szereg zmian w strukturze organizacyjnej Wojsk OPL Sił Powietrznych w 2011 roku zaowocowały zmianami w organizacji kierowania tymi wojskami na szczeblu Sił Powietrznych (SP).

Powstaje nowe Szefostwo Wojsk OPL i Radiotechnicznych. Na czele Szefostwa staje gen. bryg. Michał Sikora, dotychczasowy szef Szefostwa Wojsk Radiotechnicznych SP i jego zastępca płk Piotr Jurek, dotychczasowy szef Szefostwa Wojsk OPL SP.

Powstanie nowego Szefostwa Wojsk OPL i Radiotechnicznych jest oczywistym pretekstem do rozszerzenia tematycznego witryny WRiA.PL o problematykę Wojsk Radiotechnicznych (WRt).

Współczesna obrona powietrzna obejmuje całość przedsięwzięć związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa własnym siłom zbrojnym oraz strategicznym obiektom infrastruktury państwa przed atakiem przeciwnika z powietrza. Tworzy ona system obrony powietrznej obejmujący wykorzystanie lotnictwa myśliwskiego, artylerii i rakiet przeciwlotniczych, systemu obserwacji wzrokowej oraz systemu rozpoznania radiolokacyjnego.

System rozpoznania radiolokacyjnego realizowany jest w oparciu o Wojska Radiotechnczne (WRt) powstałe w powojennej Polsce. Pierwszą w Siłach Zbrojnych PRL jednostkę obserwacyjno-meldunkową powołał minister obrony narodowej 29 marca 1950 roku. Z niej wywodzą się obecne wojska radiotechniczne SP.

15 października 1950 roku, 49. Samodzielny Batalion Obserwacyjno-Meldunkowy w Legionowie osiągnął pełną gotowość bojową. To właśnie dzień 15 października, na podstawie zarządzeniem nr 1/MON z 6 stycznia 2005 roku, jest obchodzone jako Święto Wojsk Radiotechnicznych.

Historia wojsk radiotechnicznych w istocie jest bardzo złożona i jednocześnie ciekawa. Ogromna dynamika zmian sprzętu bojowego i dyslokacji jednostek sprawia, że trudno jest, nie będąc specjalistą wojsk radiotechnicznych, zrozumieć istotę tych zmian. Jedno jest pewne, WRt to dziś wojska posiadające sprzęt bojowy na światowym poziomie i co ważne, w większości rodzimej produkcji.

Więcej o historii WRt znajdzie Czytelnik w godnych polecenia opracowaniach specjalistów WRt: gen. bryg. Michała Sikory [1] i gen. bryg. w st. sp. Bronisława Peikerta, płk. rez. Adolfa Stachula, ppłk. rez. Zbigniewa Kuśmierka, ppłk. rez. Kazimierza Walkowiaka i st. chor. sztab. rez. Jana Ginowicza.[2]. O współczesnym systemie Backbone, w opracowaniu mjr. Romana Mazura i kpt. Marcina Długosza [3].

Na szczególną uwagę w historii WRt zasługuje okres formowania brygad radiotechnicznych i okres po wstąpieniu Polski do NATO.

W latach 1973 - 1976 przeprowadzono poważną reorganizację struktur wojsk radiotechnicznych, tworząc trzy brygady radiotechniczne (BRt) o strukturze batalionowej. Powstają połączone stanowiska dowodzenia (PłSD) dowódcy batalionu radiotechnicznego, pułku lotnictwa myśliwskiego i pułku (brygady) artylerii rakietowej. Wprowadzane systemy automatyzacji objęły wszystkie szczeble dowodzenia WRt OPK. Zmiany wymuszone zostały koniecznością dostosowania systemu do wymogów OPL państw Układu Warszawskiego i sprawnego funkcjonowania nowych rozwiązań w dziedzinie automatyzacji dowodzenia.

W maju 1974 roku osiąga gotowość 3. BRt m. Wrocław, w marcu 1975 roku 2. BRt m. Bydgoszcz i w lutym 1976 roku 1 BRt m. Warszawa-Bemowo.

Ugrupowanie brygad radiotechnicznych w 1976 roku. Dla 2. BRt pokazano dyslokację krt i domniemany zakres pola radiolokacyjnego na wysokości 500 i 5000 m.
 

Powstał stabilny system rozpoznania radiolokacyjnego polskiej przestrzeni powietrznej i bez większych zmian przetrwał do 1990 roku. Łącznie, trzy brygady radiotechniczne posiadały 14 batalionów radiotechnicznych, 14 przysztabowych kompanii radiotechnicznych oraz 43 terenowe kompanie radiotechniczne. System uzupełniało dziesięć rozbudowanych inżynieryjnie wysuniętych posterunków radiolokacyjnych (WRLP), dziewięć posterunków skrytego pola (RLP SP) oraz jedna kompania radiotechniczna maskowania. Posterunki WRLP i RLP SP nie były wykorzystywane w codziennej pracy bojowej WRt OPK.

Po wstąpieniu Polski do NATO (1999 rok) zaistniała konieczność utworzenia jednolitego systemu rozpoznania i dowodzenia OP, kompatybilnego ze Zintegrowanym Systemem OP NATO. Zaczęto wdrażać Narodowe Centrum Wspomagania Operacji Powietrznych (ASOC). Oznaczało to zasadniczą zmianę procesu zbierania, opracowywania, przekazywania i obiegu informacji radiolokacyjnej oraz podejmowania decyzji operacyjnych o zasięgu ponadnarodowym. W efekcie przystąpiono do budowy nowego systemu OP Rzeczypospolitej Polskiej.

Od 2002 roku, po stopniowym rozformowywaniu połączonych stanowisk dowodzenia (PłSD), powstają nowe ośrodki dowodzenia i naprowadzania (ODN): 21. ODN m. Warszawa, 22. ODN m. Bydgoszcz, 31. ODN m. Poznań-Babki i 32 ODN m. Kraków. Informacje radiolokacyjne ze wszystkich posterunków i kompanii są automatycznie przesyłane bezpośrednio do ośrodków dowodzenia i naprowadzania, skąd trafiają do Centrum Operacji Powietrznych w Warszawie. Opracowanie i dystrybucja informacji o obiektach powietrznych odbywa się poprzez system “Dunaj”.

Ugrupowanie 3. Brygady Radiotechnicznej w 2011 roku. Dla posterunków radiolokacyjnych dalekiego zasięgu pokazano domniemany zakres pola radiolokacyjnego na wysokości 5 i 30 km.
 

Po głębokiej restrukturyzacji, od 1 lipca 2008 r. 3. Brygada Radiotechniczna została jedynym związkiem taktycznym Wojsk Radiotechnicznych w składzie:

• 3. Sandomierski batalion radiotechniczny m. Sandomierz;
• 8. batalion radiotechniczny m. Lipowiec;
• 31. batalion radiotechniczny m. Wrocław – Strachowice;
• 34. batalion radiotechniczny m. Chojnice.

Na uwagę zasługuje także fakt, że podstawowymi typami stacji radiolokacyjnych będących w wyposażeniu brygady są: NUR-31, NUR-15, NUR-12M, NUR-12ME, NUR-41 i “Avia-W” wyprodukowane w Polsce oraz trzy RAT-31DL, wyprodukowane we Włoszech, a system “Dunaj” jest dziełem Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji.

Ogółem ugrupowanie bojowe 3. BRt tworzą 23 posterunki radiolokacyjne, w tym 6 posterunków radiolokacyjnych dalekiego zasięgu (prdz) typu Backbone.

Posterunek radiolokacyjny dalekiego zasięgu (typu Backbone) w m. Chruściel. Foto: Adam Przęzak - 19.08.2012 r.
 

3. BRt na czas kryzysu lub wojny zdolna jest do wydzielenia wysuniętych posterunków radiolokacyjnych w celu odtworzenia lub obniżenia dolnej granicy pola radiolokacyjnego.

W aktualnych strukturach i przyjętym systemie obiegu informacji radiolokacyjnej, zadania bojowe brygady i batalionów radiotechnicznych sprowadzają się obecnie do rozwinięcia nakazanego ugrupowania bojowego, organizowania systemu wsparcia i zabezpieczenia działań, a także odtwarzania zdolności do działań zniszczonych sił i środków systemu.

[ Do spisu treści ]

Na podstawie rozkazu MON z dnia 14.04.1962 roku dotychczasowe Wojska OPL OK, stają się samodzielnym rodzajem Sił Zbrojnych i przyjmują nazwę Wojska Obrony Powietrznej Kraju. Na szczeblu Dowództwa Wojsk OPK powstaje Szefostwo Wojsk Radiotechnicznych i Szefostwo Wojsk Rakietowych i Artylerii. Szefostwa są podległe bezpośrednio dowódcy Wojsk OPK.

Szefostwo WRt zajmowało się wypracowywaniem koncepcji organizacji i wykorzystania wojsk oraz planowaniem i nadzorowaniem realizowanego przezbrojenia w sprzęt nowej generacji. W jego gestii były także sprawy przygotowania oraz szkolenia kadr dla WRt.

Szefostwo WRiA zajmowało się wówczas wypracowaniem koncepcji wykorzystania wojsk i ich organizacji oraz planowania i nadzorowania realizowanego przezbrajania w sprzęt rakietowy i szkolenia kadr dla potrzeb Wojsk Rakietowych i Artylerii OPK.

Pod koniec 1989 r. postanowiono ponownie połączyć dwa rodzaje Sił Zbrojnych, tj. Wojska OPK i Wojska Lotnicze w jeden rodzaj wojsk. Ich głównym zadaniem było prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych rodzajów Sił Zbrojnych. W ich skład weszły: Wojska Lotnicze, Wojska Obrony Przeciwlotniczej i Wojska Radiotechniczne.

Utworzone w 1990 r. Dowództwo Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej w swojej strukturze posiadało Szefostwo Wojsk Radiotechnicznych i Szefostwo Wosk Rakietowych i Artylerii , które miały spełniać swoją funkcję planistyczną oraz koordynującą w stosunku do związków taktycznych i jednostek Wojsk Radiotechnicznych i Wojsk Rakietowych.

Zarządzeniem szefa Sztabu Generalnego WP nr 0103/Org. z 29 grudnia 1995 roku, Szefostwo WRiA zostaje przeformowane i przyjmuje nazwę Szefostwa Wojsk Obrony Przeciwlotniczej WLOP. Jednocześnie z Wojsk Lądowych pod skrzydła Szefostwa WOPL SP trafiają Centrum Szkolenia Obrony Przeciwlotniczej, 61. Skwierzyńska Brygada Przeciwlotnicza, Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i 22. Polowa Techniczna Baza Przeciwlotnicza.

Kolejne restrukturyzacje i szefostwa Wojsk Lotniczych, Wojsk Radiotechnicznych i Wojsk OPL zostają podporządkowane szefowi Pionu Szkolenia SP. Nowe Szefostwo WOPL i Radiotechnicznych podlega także szefowi Pionu Szkolenia SP.

Miejsce Szefostwa WOPL i Radiotechnicznych w strukturach Sił Powietrznych. Dane na dzień 29.11.2011 rok.
 

Pion Szkolenia SP, odpowiedzialny jest m. in. za organizację i metodyczne przygotowanie procesu szkolenia bojowego i ogólnowojskowego, szkolenie lotnicze i taktyczno-bojowe żołnierzy sił powietrznych. Odpowiada także za realizację całokształtu przedsięwzięć obrony przeciwlotniczej, współuczestniczy w organizacji jednolitego systemu obrony powietrznej RP.

W strukturach WOPL, po zakończeniu w 2012 roku trwającej restrukturyzacji, pozostanie 3. Warszawska Brygada Rakietowa OP w składzie:

• 32 dr OP m. Olszewnica Stara w rejonie Warszawy (3 x PZR S-125 Newa-SC);
• 33 dr OP m. Gdynia (3 x PZR S-125 Newa-SC);
• 34 dr OP m. Bytom (3 x PZR S-125 Newa-SC);
• 35 dr OP m. Skwierzyna (3 x PZR S-125 Newa-SC);
• 36 dr OP m. Mrzeżyno (1 x PZR S-200 Wega-C i 2 x PZR S-125 Newa-SC);
• 37 dr OP m. Sochaczew (3 x PZR S-125 Newa-SC);
• 38 dz OP m. Sochaczew.

Ugrupowanie 3. Brygady Radiotechnicznej i 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej planowane na koniec 2012 roku.
 

Tak więc, po połączeniu Szefostwa WRt i WOPL w 2011 roku w Szefostwo WOPL i Radiotechnicznych, spełnia ono obecnie swoją funkcję planistyczną oraz koordynującą w stosunku do 3. BRt i 3. WBR OP.

[ Do spisu treści ]

Z dniem 1 stycznia 2014 roku, w życie wchodzi reforma systemu kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi. W jej wyniku Dowództwo Sił Powietrznych zostaje rozformowane. W ramach Dowództwa Generalnego RSZ powstał, między innymi, Inspektorat Sił Powietrznych i Inspektorat Rodzajów Wojsk.

Organizacją szkolenia personelu 3. WBRt OP i jednostek lotniczych, gestorstwem uzbrojenia i sprzętu, zajmuje się Inspektorat Sił Powietrznych ( Inspektor Sił Powietrznych - gen. dywizji Jan Śliwka).

Organizacją szkolenia personelu 3. WBR OP, gestorstwem uzbrojenia i sprzętu, zajmuje się Inspektorat Rodzajów Wojsk (Inspektor Rodzajów Wojsk - gen. brygady Michał Sikora).

[ Do spisu treści ]

B i b l i o g r a f i a
 
[1] gen. bryg. Michał Sikora - “ Wojska radiotechniczne Sił Powietrznych” - Przegląd Sił Powietrznych Nr 10/2010 - Warszawa. Link z dnia 29.11.2011r.
 
[2] Jan Ginowicz, Zbigniew Kuśmierek, Bronisław Peikert, Adolf Stachula i Kazimierz Walkowiak - “ 60 lat Wojsk Radiotechnicznych - Zarys historii”, Wydawnictwo Szefostwo Wojsk Radiotechnicznych SP, Warszawa-2011. Link z dnia 29.11.2011r.
 
[3] mjr Roman Mazur i kpt. Marcin Długosz - “ Radary systemu Backbone” - Przegląd Sił Powietrznych Nr 3/2011 - Warszawa. Link z dnia 29.11.2011r.