64 dywizjon rakietowy Obrony Powietrznej
m. Hel-Bór

W latach 1973 – 1974 powstają kolejne cztery dywizjony rakietowe 4. Brygady Artylerii OPK im. Obrońców Wybrzeża, tym razem uzbrojone w PZR S–125M Newa.

W 1973 roku (Zarządzenie Szefa SG nr 057/Org. z 02.08.1973 r. i rozkaz dowódcy 2. KOPK nr 0101/Org. z 24.08.1973) przeszkolono w CSSAiR kadrę dla nowo formowanych dywizjonów:

• 64 do m. Hel-Bór, dowódca mjr Krzysztof Olszewski ;
• 65 do m. Rozewie, dowódca kpt Wiesław Kozikowski.

• 68 do m. Łeba, dowódca mjr Franciszek Bujalski;
• 69 do m. Rowy, dowódca ppłk Eugeniusz Szumowski.

W listopadzie 1974r., transportem kolejowym z ZSRR do stacji kolejowej Hel, przybywają pierwsze PZR S-125M Newa dla nowo formowanych dywizjonów.

Miejsce 64. dr OP w ugrupowaniu 4. Brygady Artylerii OPK.
 
 

Miejsce stacjonowania 64. dr OP m. Hel-Bór.
 

Obiekty 64. dywizjonu rakietowego OP m. Hel-Bór.

Dowódcy dywizjonu:

– mjr Krzysztof Olszewski	od 1973 do 1976;
– mjr Kazimierz Kucharski	od 1976 do 1979;
– mjr Stanisław Wojniusz	od 1980 do 1983;
– mjr Władysław Jarosz	od 1983 do 1984;
– ppłk Mirosław Ulatowski	od 1984 do 1990;
– mjr Leszek Czarnecki	od 1990 do 1993.

Dywizjon, w ramach restrukturyzacji Sił Zbrojnych, został rozformowany w 1993 roku.

[ Do spisu treści ]

  Ppłk w st. spocz. Ryszard Marek Sienkiewicz:  

Ppłk Ryszard Sienkiewicz jest absolwentem Wojskowej Akademii Technicznej. Od sierpnia 1973 r. brał czynny udział w formowaniu 65. doar OPK jako Szef Służby Uzbrojenia i Elektroniki. Służbę w 65. doar OPK zakończył w grudnia 1976 r.
           Od grudnia 1976 r. do marca 1979r. pełni obowiązki dowódcy baterii radiotechnicznej w 63. dr OP m. Rusiec, następnie do końca października 1982 r. pełni obowiązki SSUiE w 61. dr OP m. Małocice.
           Od listopada 1982 do października 1993 r. służy w WAT na Wydziale Elektromechanicznym jako dowódca Parku Sprzętu, potem jako starszy konstruktor w Katedrze Budowy i Eksploatacji Rakiet.
 

Od sierpnia 1973r. w Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiotechniki w Bemowie Piskim rozpoczęły przeszkolenie na zestaw S-125 Newa składy osobowe 64. doar OPK (JW 4640) i 65. doar OPK (JW 4646) z 4. Brygady Artylerii OPK im. Obrońców Wybrzeża w Gdyni. W szkoleniu uczestniczyły także obsługi 66. doar OPK i 67. doar OPK z 26. BA OPK z Gryfic. Po zakończonym egzaminami szkoleniu w końcu listopada 1973r. dywizjony udały się do wyznaczonych garnizonów będących ich miejscem stacjonowania.

Miejscem stacjonowania 64. doar OPK była miejscowość Bór położona na półwyspie helskim, w połowie drogi z Juraty do Helu (14 km).

Wizyta szefa Wojsk Rakietowych i Artylerii OPK w 64. dr OP Hel-Bór w 1988 roku. Na zdjęciu od prawej: por. Malik - zastępca dowódcy dywizjonu ds. politycznych, płk Franciszek Żygis - szef Wojsk Rakietowych i Artylerii OPK, ppłk Mirosław Ulatowski - dowódca dywizjonu. Foto: Z archiwum Mirosława Ulatowskiego.,

 

Obiekty koszarowe dywizjonu znajdowały się w kompleksie koszarowym zajmowanym także przez 43 batalion saperów MW z 9. Flotylli Obrony Wybrzeża z Helu. Kompleks koszarowy ochraniany były siłami MW, natomiast dywizjon wystawiał w bramie swojego obiektu jedynie służbę dyżurną.

W miejscowości Bór mieścił się jeszcze ośrodek wypoczynkowy MW, tzw. SNDW “Rybitwa”. Bór to była specyficzna miejscowość, zamieszkiwana tylko przez wojsko i osoby cywilne ściśle związane z wojskiem.

Rok 1988, dowódca 64. dr OP ppłk Mirosław Ulatowski i por. Malik - zastępca ds. politycznych z żołnierzami dywizjonu.
Foto: Z archiwum Mirosława Ulatowskiego.,

 

Strefa bojowa dywizjonu umiejscowiona była około 2,5 km przed Borem, naprzeciwko obecnego ośrodka prezydenckiego, za torem kolejowym w kierunku Helu nieomal na plaży, porośniętej młodym lasem. Wybudowane były na niej stanowiska ogniowe i techniczne przez pułk inżynieryjno-budowlany z Gdyni. Mieścił się tu także piętrowy budynek, w którym była wartownia, sale szkoleniowe i inne pomieszczenia, ponadto była parkowa stacja obsługi samochodów (PSO), stacja MPS, PKT i zaadaptowany na magazyn zapasowych części zamiennych budynek po budowniczych obiektów.

Po przybyciu do garnizonu kadra zakwaterowana została w osiedlach wojskowych w Helu i we Władysławowie.

Rozpoczął się okres intensywnego zagospodarowywania obiektów, także organizacja administracji itp. nowej jednostki wojskowej. Nie było jeszcze sprzętu zasadniczego, ale prowadzono szkolenie teoretyczne kadry i żołnierzy służby zasadniczej. Sukcesywnie przyjmowano sprzęt samochodowy, uzbrojenia, także sprzęt POT i rakiety.

12.10.1989 - Dzień Wojska Polskiego w 64. dr OP Hel-Bór. Na zdjęciu od prawej: kpt. Stanisław Bober - szef służb technicznych, kpt. Piotr Skórak - kwatermistrz, ppłk Mirosław Ulatowski - dowódca i por. Zbigniew Krzywosz - szef sztabu.
Foto: Z archiwum Mirosława Ulatowskiego.,

 

By nie utracić nawyków w obsłudze sprzętu bojowego, przełożeni zorganizowali rotacyjne wyjazdy szkoleniowe do dywizjonów warszawskiej 3. Łużyckiej DA OPK kadry i żołnierzy. Oczekiwanie na sprzęt bojowy trwało nieomal rok od ukończenia szkolenia w CSSAiR w Bemowie Piskim.

Długo oczekiwany został dostarczony transportem kolejowym od producenta z ZSRR do stacji kolejowej w Helu w listopadzie 1974r., także dla 65. dr z Rozewia.

Pierwszy skład osobowy 64. doar OPK z listopada 1973 roku.

W Bemowie Piskim nie byli na przeszkoleniu: zastępca dowódcy ds. politycznych, kwatermistrz, szefowie służb - samochodowej, żywnościowej, mundurowej, dowódca RSWP, lekarz i kierownik kancelarii tajnej.

Dowódcy plutonów startowych przybyli po promocji bezpośrednio do dywizjonów.

64 doar OPK nie miał własnej RSKP, obsługiwany był przez RSKP 65. doar OPK z Rozewia.

W 1976 r. w grudniu doszło do strasznego i tragicznego zdarzenia, jeden z oficerów dywizjonu zastrzelił szefa sztabu i kwatermistrza. Po tym wypadku dowództwo dywizjonu objął mjr Kazimierz Kucharski, szefem sztabu został kpt. Stanisław Wojniusz, st. pom. szefa sztabu kpt. Wiesław Publicewicz, zastępcą dowódcy ds. politycznych kpt. Adam Śmigiel, szefem służby samochodowej ppor. Zdzisław Rochewicz.

Dowódca 64. dr OP Hel-Bór, ppłk Mirosław Ulatowski, zostaje odznaczony w 1989 roku odznaką Zasłużony dla Hufca ZHP Hel. Foto: Z archiwum Mirosława Ulatowskiego.,

 

64 dr OP został rozformowany w 1993r. W uroczystości pożegnania dywizjonu, zorganizowanej przez dowódcę 2. Korpusu OP, uczestniczyli wszyscy, żyjący wtedy, byli dowódcy dywizjonu. Obiekty koszarowe przejęła istniejąca wówczas 9 Flotylla Obrony Wybrzeża, strefa bojowa przeszła w gestię Lasów Państwowych i obecnie, na dzień 28.08.2011r., nie zachowały się na niej żadne obiekty inżynieryjne, świadczące o jej poprzednim przeznaczeniu.

Niniejsze opracowanie powstało z wydatną pomocą por. rez. Andrzeja Olasza przy odtwarzaniu stanu osobowego kadry z listopada 1973r., za co serdecznie dziękuję. Dziękuję serdecznie także ppłk. rez. Mirosławowi Ulatowskiemu za pomoc w wykonaniu i opisie zdjęć w sierpniu 2011r. byłych obiektów i rejonów dywizjonu, oraz przekazanie zdjęć ze swojego archiwum.

[ Do spisu treści ]

  Ppłk w st. spocz. Stanisław Wojniusz:  

Ppłk w st. spocz. Stanisław Wojniusz, absolwent OSR Jelenia Góra z 1966 roku. W latach 1966-1973 r. był technikiem RNK i dowódcą plutonu WCz w 22. doar OPK.

W latach 1973-1980 r. był dowódcą baterii radiotechnicznej i w latach 1980-1983 dowodził 64. doar OPK m. Hel-Bór. W 1978 r. ukończył WKDO w CSS WRiA jako prymus. W latach 1983-1996 służył w 4. GBR OP m. Gdynia.

Zobacz także: Wspomnienia przeciwlotnika z 64. dr OP
 

Jak wyglądają obiekty byłego dywizjonu w m. Hel-Bór? Oto kilka zdjęć wykonanych 10 sierpnia 2011 roku przez ppłk. w st. spocz. Ryszarda Marka Sienkiewicza, w 2010 roku przez mjr. rez. Janusza Grzeszczuka, w 2005 roku przez ppłk. rez. Jerzego Policha i kmdr. por. rez. Józefa Białogońskiego (udostępnione przez ppłk. w st. spocz. Stanisława Wojniusza) i w 2004 roku przez Piotra Krajewskiego.

Współrzędne geograficzne schronu SNR i SD 64. dr OP m. Hel-Bór: 54°40’04.83”N i 18°44’39.36”E.

W trakcie rekonesansu (w 2011 roku) w rejonach strefy ogniowej i POT 64. dr OP okazało sie, że pozostały tylko wyrobiska po obiektach bojowych. Obiekty sztabowe są w dyspozycji Marynarki Wojennej.

Budynek sztabu byłego 64. dr OP, po rozformowaniu użytkowany przez 9. FO MW, której już także nie ma.

 

Budynek sztabu byłego 64. dr OP.

 

Izba chorych w rejonie sztabu byłego 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

Magazyn wielofunkcyjny w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

Wyrobisko po schronie SNR w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór. Jeszcze 27 lipca 2010, można było zobaczyć schron tak jak to widać na kolejnych czterech zdjęciach wykonanych przez mjr. rez. Janusza Grzeszczuka.

 

27.07.2010 r. - schron SNR w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

27.07.2010 r. - mjr rez. Janusz Grzeszczuk na tle schronu SNR w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

27.07.2010 r. - plan ewakuacji schronu SNR w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

27.07.2010 r. - stanowisko kolumny antenowej SNR PZR S125M Newa na schronie SNR w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór. Widoczny właz do schronu i betonowe bloki umieszczone na szynach, służące do zamykania wjazdu po wprowadzeniu na stanowisko kolumny antenowej SNR.

 

Schron SNR i SD w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór - stan z 2004 roku.

 

Plan ewakuacji schronu SNR w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór - stan z 2004 roku.

 

Schron SNR i SD w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór - stan z 2005 roku.

 

Schron na samochody transportowo-załadowcze z rakietami w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór - stan z 2005 roku.

 

Wiata na STZ z rakietami w 64. dr OP m. Hel-Bór, stan w 2005 roku.

 

Wyrobisko po stanowisku wyrzutni rakietowej w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

Stanowisko wysokościomierza w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

Na obwałowaniu RSWP, były dowódca 64. dr OP, ppłk rez. Mirosław Ulatowski.

 

Tak wyglądały drogi na strefie bojowej w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

Stanowisko nr 24 na terenie POT do montażu i zbrojenia rakiet w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór - 2005 rok.

 

Stanowisko nr 22 - kontrola aparatury pokładowej rakiet - 2005 rok.

 

SD POT w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór - 2005 rok.

 

Wartownia, sale wykładowe i kotłownia na strefie “B” byłego 64. dr OP - 2005 rok.

 

Magazyn ZCzZ w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór - 2005 rok.

 

Wyrobisko po strzelnicy w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

Szlaban na strefę ogniową w byłym 64. dr OP m. Hel-Bór.

 

Więcej zdjęć można zobaczyć w Galerii Foto WRiA.PL: Obiekty 64. dr OP m. Hel-Bór (Ryszard Marek Sienkiewicz - 64 zdjęcia) i Obiekty 64. dr OP m. Hel-Bór c.d. (Piotr Krajewski - 27 zdjęć).

[ Do spisu treści ]